Rozszczep kręgosłupa (łac. spina bifida) lub inaczej przepuklina oponowo-rdzeniowa to wada rozwojowa kręgosłupa powstająca w pierwszych trzech miesiącach ciąży. Polega ona na nie wykształceniu (braku) tylnej części łuków kręgowych i często uszkodzeniu w obrębie rdzenia kręgowego.

Tkanka, z której powstaje skóra i układ nerwowy zagina się dogrzbietowo, aby zamknąć się w rynienkę nerwową. Kiedy rynienka nerwowa nie zamknie się całkowicie powstaje rozszczep kręgosłupa (z nim związana jest przepuklina oponowo-rdzeniowa) a dalszy rozwój rdzenia kręgowego i kręgów kręgosłupa u dziecka będzie przebiegał nieprawidłowo.

W zależności od okolicy wystąpienia wyróżnia się przepukliny okolicy szyjnej, piersiowej, lędźwiowej i krzyżowej.

W Polsce rocznie rodzi się z tą wadą około 500 dzieci.

Większość dzieci w pierwszej dobie życia przechodzi operacyjne zamknięcie rdzenia i skóry na plecach w miejscu wystąpienia wady. Dzieciom, które mają czynne wodogłowie zakłada się zastawki, zapobiegające narastaniu wodogłowia i niszczeniu struktur mózgu.

Ważne jest wczesne zbadanie uszkodzenia funkcji pęcherza moczowego i stanu nerek. Często aby chronić nerki przed uszkodzeniem i jednocześnie kontrolować oddawanie moczu stosowane jest u dzieci czyste okresowe cewnikowanie pęcherza moczowego.

Niektóre dzieci później wymagają jeszcze operacji ortopedycznych w celu korekcji problemów dotyczących stawów biodrowych, kolan i stóp, czy skrzywień kręgosłupa. Zwykle dzieci wymagają opieki i stałej kontroli wielu specjalistów: neurochirurga, urologa, neurologa, ortopedy, rehabilitanta i innych w zależności od przypadku.

neurogenny pęcherz moczowy, porażenie lub osłabienie mięśni odbytnicy i odbytu (zaparcia, tworzenie się kamieni kałowych), deformacje kończyn dolnych i kręgosłupa (zaburzenie w unerwieniu mięśni i trudności w poruszaniu się), zaburzenia czucia skórnego